مشاوره شغلی

افراد باید به انتخاب مشاغلی تشویق شوند که برای ادامه حیات جامعه ضرورت دارند و از انتخاب مشاغل کاذب جدا بپرهیزند. لذا یکی از اهداف برنامه شغلی که باید مورد توجه جدی مسوولا قرار گیرد جلو گیری از رشد مشاغل کاذب است.

به افراد باید کمک شود تا همسو با توانایی و علاقه خود و با توجه به نیاز های جامعه شغلی مناسبی را انتخاب کنند. در این زمینه بهره گیری از خدمات راهنمایی تحصیلی و شغلی در نطام آموزشی اجناب ناپذیر است.

وجود مراکزی برای آموزش و بازآموزی شغلی در جامعه صنعتی یک ضرورت حتمی محسوب می شود. در این مراکز متقاضیان پس از شناسایی استعداد ها و علایق شغلی، به توصیه متخصصان راهنمایی شغلی جهت گذراندن دوره های آموزشی مورد نظر معرفی می شوند و دوره های آموزشی ضروری را در آن مکان می گذرانند. در این مراکز علاوه بر حضور مداوم راهنمای شغلی باید از متخصص روانسنجی نیز استفاده شود و ابزار متعدد شناسایی مشاغل در آن مکان موجود باشد.

اساس راهنمایی شغلی بر سپردن کار به کاردان استوار است. از ویژگی های اصلی و اولیه یک جامعه رشد یافته گماردن افراد به کار براساس تخصص و کاردانی است.

به نظر ساندرسون راهنمایی شغلی نباید صرفا از دیدگاه نظری مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد.به نظر او راهنمایی شغلی با طرح ریزی، آمادگی و سازگاری فرد با شغل انتخاب شده سرو کار دارد.

از طریق راهنمایی شغلی به فرد کمک می شود تا پس از بررسی و شناختن دنیای مشاغل و آگاهی از خصوصیات شخصی، شغلی را انتخاب کند.

برای انجام آن از طریق گذراندن دوره های آموزشی ضروری آماده شود و در نهایت بطور رضایتمند به اشتغال ادامه دهد. به نظر سوپر راهنمای شغلی فعالیتی است که بدان وسیله اطلاعات لازم و ضروری درباره فرد و مشاغل متعدد در اختیار مراجع قرار می گیرد.

مراجع با تحلیل اطلاعات داده شده با کمک راهنمای شغلی توانایی ها و محدودیت ها و رغبت ها و فرصت ها و امکانات شغلی را می شناسند و در نهایت به انتخاب شغل مناسبی اقدام می کند.

جوامع از حالت سنتی به صنعتی تغییر می کنند.اگر در جریان این تغییرات امکانات و برنامه ها و آموزش های درست و ضروری فراهم نیاید سردرگمی و نابسامانی فراوانی حاصل خواهد شد.گزینش و تربیت انسان های متخصص برای ادامه حیات جامعه صنعتی از طریق ایجاد و تداوم اجرای برنامه های راهنمایی شغلی امکان پذیر است.

کودکان کنجکاوند و دوست دارند بدانند در آینده چکاره خواهند شد.انتخاب شغل از دوره کودکی مطرح و مورد توجه قرار می گیرد و در تمام طول  زندگی ادامه می یابد.با افزایش سن واقع بینی در تصمیم گیری بیشتر می شود.لذا باید به نوجوانان کمک شود تا بتوانند ترجیح ها و انتظارات شغلی خود را در هر مقطع سنی بشناسند.شناسایی ترجیح ها و انتظارات شغلی و بهره گیری از ان ها در انتخاب شغل آینده از طریق اجرای برنامه های راهنمایی شغلی امکان پذیر است.

موضوع دیگری که نیاز به راهنمایی شغلی را ضرورت می بخشد علاقه مندی دانش آموزان مدارس به انتخاب شغل از همان دوران تحصیلات است.از این رو ایجاد برنامه های راهنمایی شغلی و تحصیلی در نظام آموزشی یک ضرورت حتمی و انکار ناپذیر است.

هرکسی سر انجام باید کار کند و با توجه با استعداد ها و رغبت ها و نیاز جامعه شغل مناسبی را برگزیند.در جامعه صنعتی برخلاف جامعه سنتی، هیچگاه مشاغل افراد از قبل تعیین شده نیست، بلکه توانمندی،رغبت و نیاز و امکانات جامعه تعیین کننده شغل آینده فرد است. برای اجام این موارد بهره گیری از خدمات راهنمایی شغلی یک ضرورت حتمی است. پس از انتخاب شغل بوسیله مراجع،راهنمای شغلی باید با پیگیری زندگی شغلی مراجع از بروز مشکلات شغلی پیشگیری کند.

درصورتی که مراجع پس از انتخاب شغل با مشکلاتی در اشتغال مواجه شود، مشاور شغلی در حل مشکلات باید او را یاری دهد. اطلاعات شغلی یکی از وظایف راهنما(مشاور) شغلی آن است که به مراجع کمک کند تا خودش را بشناسد و با توجه به خصوصیات شخصی و امکانات محیطی و نیاز های شغلی جامعه در زمینه انتخاب شغل تصمیم مناسب بگیرد.

افراد در وهله نخست در صدد کسب اطلاعات شغلی هستند. راهنما (مشاور) باید بداند که این افراد قبل از هر اقدامی به اطلاعات تحصیلی و خصوصا رابطه بین رشته های تحصیلی با مشاغل نیاز دارند. از این رو راهنمایی تحصیلی بر راهنمایی شغلی تقدم دارد و در فرایند راهنمایی(مشاوره) شغلی بررسی دقیق زمینه های تحصیلی قبلی(رسمی یا غیر رسمی) مراجع ضروری است.

اطلاعات شغلی که در جلسات راهنمایی(مشاوره) شغلی بین مراجع و مشاور مبادله می شود و بعنوان خوراک و ماده اصلی و اولیه فرایند تصمیم گیری شغلی تلقی می گردد حداقل سه قسمت اطلاعات مربوط به فرد، مشاغل و نیاز های شغلی جامعه را شامل می گردد و راهنما (مشاور) شغلی باید در این زمینه ها اطلاعات و آمادگی های لازم را دارا باشد تا بتوانند در مواقع ضروری به مراجعان کمک کنند. هدف های ارایه اطلاعات شغلی ارایه اطلاعات شغلی هدف هایی دارد. هدف اصلی و نهایی اطلاعات شغلی کمک به مراجع برای تصمیم گیری صحیح و مناسب شغلی است.

برخی از اهداف دیگر به شرح زیر می باشند:

اطلاعات شغلی باید دانش و آگاهی مراجع را در زمینه مشاغل و سایر عوامل وابسته افزایش بخشد تا او بتواند با تاکید بر اطلاعات حاصله در نهایت تصمیم درست و مناسب شغلی اتخاذ کند.زیرا لازمه هر نوع تصمیم گیری داشتن اطلاعات موثق در آن حیطه است.

مراجع در نهایت باید شغل انتخابی را بپذیرد و با آن سازگار شود تا بتواند بطور موفقیت آمیز به انجام آن ادامه دهد.با انتخاب شغل مراجع،کار راهنما/مشاور شغلی به پایان نمی رسد بلکه او باید مراجع را ضمن اشتغال نیز پیگیری کند و در موارد ضروری با ارایه اطلاعات جدید و سایر کمک های جنبی امکان موفقیت و رضایت شغلی را برای او فراهم کند.

اطلاعات شغلی باید در مراجع انگیزه ای به انتخاب شغل و ادامه اشتغال ایجاد کند.چون هدف اطلاعات شغلی در نهایت انتخاب شغل درست و مناسب است، باید در ارایه اطلاعات به آمادگی مراجع برای پذیرش اطلاعات توجه کافی مبذول گردد.

طرح ریزی شغلی مراجع با کمک راهنما و مشاور شغلی به طرح ریزی شغلی می پردازد و بدان وسیله هدف های شغلی را تعیین و برای رسیدن به ان ها برنامه ریزی می کند.

میتوان گفت که یکی از نتایج مهم راهنمایی شغلی طرح ریزی شغلی است. طرح ریزی شغلی فعالیت مشترک پویایی بین مراجع و مشاور است که با هماهنگی و همکاری و تفاهم بین آنان به شناخت ویژگی مراجع و خصوصیات مشاغل می انجامد و با توجه به نیاز های شغلی جامعه، مراجع با بهره گیری از رهنمود های مشاور، شغل و یا مشاغلی برای آینده خود در نظر می گیرد و در نهایت به انتخاب و انجام شغل موفق می شود.

احراز هر شغل به میزان معینی از توانمندی ذهنی نیاز دارد.توانایی ذهنی یا هوش برای انتخاب امادگی و اشتغال ضرورت بسیار دارد.

اگر فرد کم هوش شغلی را برگزیند که انجام آن به هوش بالا نیاز دارد در کارش دچار سرخوردگی و محرومیت خواهد شد و از عهده انجام آن به خوبی بر نخواهد آمد. همچنین اگر فرد با هوش شغلی را انتخاب کند که به هوش کمتری احتیاج نیاز دارد در این صورت از شغلش خسته خواهد شد و رضایت کافی از آن نخواهد داشت.

برای آن که فرد بتواند دوره های کار آموزی را با موفقیت بگذراند و از شغلش نیز راضی باشد باید شغلی را اتخاب کند که توانایی ذهنی کافی برای انجام آن داشته باشد.

انجام مشاغل مختلف به حداقل میزان مشخصی از استعداد نیاز دارد.برای موفقیت در انجام شغل به وجود چندیدن استعداد نیاز است. مهارت و استعداد با یکدیگر تفاوت دارند،مهارت میزان تبحری است که فرد برای انجام موفقیت آمیز کاری آموخته باشد.درحالی که استعداد توانایی فطری فرد است که به امر یادگیری کمک می کند و آن را تسریع و تسهیل می سازد.استعداد نوع و میزان یادگیری فرد را در زمینه های گوناگون در آینده پیش بینی می کند.

برطبق تعریف ارایه شده در فرهنگ لغت وبستر رغبت عبارت است از احساسی که با توجه و علاقه زیاد نسبت به چیزی همراه باشد.رغبت زمانی بوجود می آید که انسان چیزی را دوست بدارد،آن را مورد توجه قرار دهد و مشاهده کند،درباره آن بیاندیشد،و سررانجام از آن لذت ببرد.

شخصیت هر فرد مجموعه ویژگی های بی همتا و ویژه ای است که مختص به آن فرد می باشد و او را از دیگران متمایز می سازد.

بعضی افراد برای انجام برخی کار ها مناسب نیستند.یعنی شخصیت آنان با ویژگی های مشاغل هماهنگی و سازگاری ندارد. بنابراین تاثیر نوع شخصیت در انتخاب نوع شغل بسیار مهم است.

عوامل محیطی نظیر فرهنگ خانواده و طبقه اجتماعی و وضع جغرافیایی در انتخاب شغل موثرند. در نهایت راهنما و مشاور شغلی قادر است به افراد در شناسایی، استعداد ها و توانایی ها،حوزه های که به آن ها علاقه دارد، در طرح ریزی شغلی و انتخاب شغل مناسب  کمک کند تا بتوانند با در نظر گرفتن تمامی موارد دست به انتخاب شغلی بزنند که هم توانایی انجام آن را دارا باشند و هم از انجام دادن آن لذت ببرند مشاور در تمامی مراحل از پیش از اتخاب شغل ،انتخاب شغل و حتی پس از آن برای کمک به افراد حاضر است و در این مسیر به آن ها یاری می رساند.