آموزش گروهی چیست؟

روانشناسان معتقدند یکی از بهترین شیوه های آموزشی که می تواند به نحوه اثر بخشی ارتباط بین معلم، دانش آموز و مباحث درسی را تداوم بخشد آموزش گروهی است. اما آموزش گروهی به اینجا ختم نمیشود. از این رو میتوان گفت در مسائل شغلی ، اجتماعی ، خانوادگی و… دخیل است. در ادامه با ایرانا منتال این مقاله جذاب را همراهی کنید.

آموزش گروهی در روانشناسی بالینی

آموزش گروهی در روانشناسی بالینی  یک از روش های درمانی مختص روانشناسان بالینی گروه درمانی است. از این رو آموزش گروهی را می توان اینگونه تعریف کرد : یک روش درمانی شامل گروه کوچکی از اعضا و یک یا چند درمانگر با آموزش تخصصی در زمینه گروه درمانی است که برای ارتقای رشد روانشناختی و بهبود مشکلات روانشناختی از طریق کشف تعاملات شناختی و عاطفی در بین اعضا و بین اعضا و درمانگر شکل گرفته و کار می کند.
به طور معمول گروه درمانی با ۸ تا ۱۲ نفر تشکیل می‌شوند (البته حضور تعداد بیشتر هم مجاز است). جلسات گروهی یک، دو یا چند بار در هفته و به مدت یک یا دو ساعت تشکیل می‌شوند. حداقل تعداد جلسات گروه درمانی ۶ جلسه است ولی معمولا با توجه به اهداف گروه می تواند تعداد جلسات بیشتر است و تا یک سال هم می تواند ادامه داشته باشد.

نحوه برگزاری جلسات آموزش های گروهی

می توان این جلسات را به صورت باز یا بسته برگزار کرد. در جلسات باز شرکت‌کنندگان جدید می‌توانند در هر زمانی به گروه ملحق شوند ولی در گروه بسته، تنها اعضای اصلی گروه حق شرکت کردن را دارند. گروه می تواند چهار نفره یا حتی تا دوازده نفر باشد.
گروه معمولا یک تا دو بار در هفته به مدت یک تا دو ساعت تشکیل می شود. حداقل جلسات شش جلسه است اما معمولا دوره یک ساله رایج تر است. در بسیاری از موارد، گروه در اتاقی با هم دیدار می کنند که صندلی ها به شکل یک دایره بزرگ چیده شده اند به نحوی که هر کس می تواند دیگری را در گروه ببیند.
جلسه با معرفی اعضا و دلیل شرکت در گروه درمانی شروع می شود. همچنین، اعضا تجربه و پیشرفت خود را نسبت به جلسه قبلی گروه درمانی بیان می کنند. شکل برگزاری جلسه تا حد زیادی به هدف گروه و ترجیح درمانگر بستگی دارد.

آموزش گروهی در مرکز روانشناسی ایرانا

سبک آزاد گفت و گو در آموزش گروهی

برخی از درمانگران به سبک آزاد در گفت و گو اعتقاد دارند که در آن هر نفر می تواند هر زمانی که مایل است در بحث شرکت کند. درمانگر دیگری ممکن است برنامه خاصی برای هر جلسه داشته باشد. که در آن مراجعان مهارت های جدیدی را با اعضای گروه تمرین می کنند. در شروع جلسات، هر یک از اعضا مشکلات خود را در گروه مطرح می کنند. بازخورد و مشکلات دیگر اعضا را نیز می شنوند و در مورد آنها نظر، احساسات و افکار خود را بیان می کنند.
این تعاملات، به ایجاد تغییرات در افراد کمک می کنند. در آغاز تشکیل گروه، اعضا هنوز با هم آشنا نیستند. بنابراین، روند درمان به درمانگر وابسته است و ادامه فعالیت گروه به درمانگر ارتباط دارد. اعضاء گروه در انتظار راهنمایی و دستور العمل درمانگر هستند. به تدریج و پیشرفت اعضا در روند درمان، گروه یاد می گیرد که وابسته به درمانگر نباشد و مسئولیت پذیر باشد. با پیشرفت درمان، صمیمت بیشتری بین گروه ایجاد می شود.
احساسات خود را بیان می کنند و واکنش های مناسب در مقابل احساسات دیگران نشان می دهند. درمانگر در جلسه درمان حضور دارد، اما تنها اداره کننده جلسه نیست. سعی می کند به عنوان یک عضو گروه انسجام جلسه را حفظ کند. او از تکنیک های مختلف در مورد اعضاء گروه و واکنش های آنها استفاده می کند.
ممکن است گروه درمانگر جلسه را با خطاب گروهی آغاز کند و ادامه جلسه را با تشویق و باز خورد به اعضاء تداوم بخشد. هدف مشاوره، یادگیری در مورد عادات و الگوهای احساسی و رفتاری و چگونگی نقش آنها در مشکلات است. زمان یک تجربه گروهی بستگی به اهداف درمان دارد که شامل : تغییر نشانه، کسب مهارت، تغییرات بین فردی و درون روانی است که دو مورد اول کوتاه مدت و دو مورد بعدی بلند مدت است.

گروه درمانی

گروه درمانی در دو شکل گروه باز و بسته انجام می شود. گروه باز به گروهی گفته می شود که اعضای گروه می توانند در هر زمانی به آن ملحق شوند. گروه بسته به گروهی گفته می شود که تمام اعضا ثابت هستند و همه در یک زمان درمان را شروع می کنند.
برای مثال، ممکن است ۱۲ هفته در جلسات شرکت کند. هر یک از این روش ها با مزایا و معایبی همراه است. اگر در یک گروه باز شرکت کنید، هر بار باید زمانی برای آشنایی با اعضای گروه صرف شود. اما اگر بخواهید در یک گروه بسته شرکت کنید، شاید باید چند ماه صبر کنید تا یک گروه مناسب برای شما تشکیل شود.
علاوه بر گروه باز یا بسته، گروه ها بر مبنای دیگری نیز تقسیم بندی می شوند: گروه های درمانی آموزش محور گروه های درمانی درمان محور گروه های آموزشی: این شکل از گروه تلاش می کند در مورد موضوعی خاص اطلاعاتی را ارائه دهد تا سطح آگاهی اعضا را در آن زمینه افزایش دهد. یادگیری ارتباط و رفتارهای بالغانه از دیگر اهداف این نوع گروه است.
روند درمان توسط درمانگر حرفه ای هدایت می شود و ارتباط بین افراد گروه نسبت به سایر انواع گروه درمانی اهمیت کمتری دارد. در این گروه‌ها درمانگر معمولاً نقش یک معلم را ایفا می کند. گروه‌های درمان محور: این گروه‌ها بر تجربه گروهی استوار هستند.
زمانی که گروه در حال بحث در مورد مسائل مختلف است، درمانگر سعی می کند در مرکز توجه قرار نگیرد و صرفا بحث را پیش می برد. این اعضای گروه هستند که عضو فعال هستند و درواقع درمانگر تنها یک هدایت کننده و نظم دهنده است. فعالیت در این گروه باعث افزایش اعتماد به نفس و احساس تعلق در فرد می شود.
درواقع، افراد به جای روان درمانی فردی، به صورت گروهی‌ روان درمانی می شوند. تمام مباحث در گروه مطرح می شود و اعضا تعارضات خود را آنجا درک می کنند.

فواید گروه درمانی در آموزش های گروهی

فواید اصلی گروه درمانی شامل موارد زیر هستند: گروه درمانی امکان جلب حمایت و تشویق شدن از جانب سایر اعضای گروه را فراهم می‌کند. افراد حاضر در گروه با مشاهده سایر افرادی که تجارب و مشکلات مشابه خودشان دارند، دیگر حس تنهایی پیدا نمی‌کنند. اعضای گروه همچون الگویی برای سایر اعضای گروه هستند. اعضای گروه با مشاهده عضوی که با موفقیت از عهده مشکلش برآمده، امید به بهبودی پیدا می‌کنند.
پیشرفت هر عضو در حکم الگو و حامی برای سایرین عمل می‌کند. این امر حس موفقیت و پیشرفت را تقویت می‌کند. درمان گروهی بسیار مقرون به صرفه است. درمانگر به جای اینکه هر بار روی یک مراجع متمرکز شود می‌تواند زمانش را صرف گروه بزرگتری از افراد کند. در اغلب موارد هزینه گروه درمانی یک سوم درمان فردی است.
گروه درمانی در حکم پناهگاهی امن است. این موقعیت، امکان ابراز رفتارها و فعالیت‌ها را در فضای امن گروهی فراهم می‌کند. درمانگر در وهله اول واکنش‌های هر فرد در قبال سایرین و در موقعیت‌های اجتماعی را مشاهده می‌کند؛ سپس از این اطلاعات برای ارائه بازخوردهای ارزشمند به هر مراجع استفاده می‌نماید.

افزایش بازخورد در آموزش های گروهی چگونه است؟

افزایش بازخورد: اعضای گروه در طول گروه درمانی، به یکدیگر بازخورد می‌دهند. شناخت دیدگاه‌های مختلف برای تقویت رشد فردی و تغییر کردن، مفید هستند. تقویت مهارت‌های اجتماعی: از آنجا که غالب تعاملات روزانه ما با سایر مردم صورت می‌گیرد در نتیجه بسیاری از افراد در طول گروه درمانی با تقویت مهارت‌های اجتماعی خودشان آشنا می‌شوند (حتی اگر گروه روی این مسئله متمرکز نشود).
رهبر گروه یا همان درمانگر به افراد کمک می‌کند تا در گروه به تعامل واضح‌تر و اثربخش‌تری برسند. این امر منجر به یادگیری مهارت‌های جدیدی می‌شود که قابل تعمیم دادن و استفاده در روابطشان با سایر افراد خارج از گروه است. گروه درمانی بر خلاف جلسات درمان انفرادی فرصت تعامل با سایر افرادیکه دارای مشکل مشابهی هستند را در محیطی امن و حمایتی فراهم می‌کند. شرکت‌کنندگان می‌توانند رفتارهای جدید را امتحان کرده، ایفای نقش انجام داده و با سایرین تعامل برقرار نمایند.
آن‌ها در طول این فرایند بازخوردهای ارزشمندی را ارائه کرده و دریافت می‌کنند. و با نگرش‌های دیگران آشنا شده و نگرش خودشان را مطرح می‌نمایند. از اعضا حمایت و تشویق به عمل می آید،  اعضا می بینند که کسان دیگری نیز مانند آنها دچار مشکلات مشابهی هستند و آنها تنها نیستند. اعضای گروه می توانند مدل و الگویی برای دیگران باشند، وقتی می بینند کسی به خوبی توانسته با مشکلش کنار بیاید، امیدی برای بهبودی پیدا می کنند. پیشرفت هر کس، می تواند الگویی برای دیگران باشد. این به توسعه حس موفقیت و پیشرفت کمک می کند.
مقرون به صرفه است. به جای آنکه تمرکز فقط روی یک نفر باشد، درمانگر می تواند به گروه بزرگتری از مراجعان بپردازد. پناهگاه امنی برای افراد است، محیط آن به مراجع اجازه می دهد تا در محیط و گروهی امن اعمال و مهارت های جدید را تمرین کند. با عضویت در گروه، درمانگر می تواند رفتار هر کس را در محیط اجتماعی دریابد. و با استفاده از این اطلاعات ارزشمند، درمانگر می تواند بازخورد خوبی به مراجع بدهد.
———————————————————

مهدی آزاد

کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی

دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران

مرکز بستری و درمان بیماران اعصاب و روان ایرانا

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *